Co jeść w chorobach tarczycy?

Tarczyca to niewielki narząd o wadze 30-60 g. Odpowiedzialna jest za produkcję hormonów takich jak tyroksyna, trójjodotyronina oraz kalcytonina. Związki te odpowiadają m.in. za metabolizm oraz gospodarkę wapniowo-fosforanową. Szacuje się, że do 60. roku życia z chorobami tarczycy zmaga się ok. 7-9 % populacji, natomiast w grupie osób starszych problem ten dotyczy nawet co 10. osoby. Najczęściej występuje niedoczynność i nadczynność tarczycy. Kobiety chorują częściej niż mężczyźni. Dieta stanowi ważny element terapii chorób tarczycy, powinna być indywidualnie zaplanowana dla każdego pacjenta. Co jeść w chorobach tarczycy?

Nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy jest przede wszystkim wynikiem nadmiernej produkcji hormonów tarczycy. Jej cechą charakterystyczną jest przyspieszony metabolizm, dlatego też osoby cierpiące na tę chorobę zmagają się często z nadmiernym obniżeniem wagi. Właściwie zaplanowana dieta pozwala na zaspokojenie potrzeb energetycznych organizmu i przeciwdziała niekorzystnym spadkom masy ciała.

Osoby z nadczynnością tarczycy powinny sięgać po chude mięsa, takie jak indyk, kurczak czy wołowina, które dostarczą odpowiedniej ilości białka. Mleko i przetwory mleczne oraz produkty roślinne bogate w wapń powinny być obecne w diecie każdego dnia, ponieważ nadczynność tarczycy przyczynia się do zaburzenia gospodarki wapniowej. Ważnym elementem diety chorego na nadczynność tarczycy są także ryby, takie jak łosoś, makrela czy śledź, stanowiące źródło niezbędnych wielonienasyconych kwasów omega 3.

Z uwagi na zwiększone pobudzenie organizmu, zaleca się także ograniczenie kofeiny, obecnej nie tylko w kawie, ale również m.in. napojach energetyzujących. Duża dawka kofeiny może niekorzystnie wpływać na rytm serca, a także utrudniać koncentrację i być przyczyną bezsenności.

Niedoczynność tarczycy

Przyczyną niedoczynności tarczycy jest niskie stężenie hormonów produkowanych przez ten narząd lub ich zaburzone przemiany w organizmie. Choroba ta może być spowodowana m.in. przewlekłym zapaleniem tarczycy o podłożu autoimmunologicznym (choroba Hashimoto), wycięciem tego narządu lub niedoborem jodu w diecie. Charakterystyczne objawy tej choroby to m.in. zaburzenia miesiączkowania u kobiet, spowolniony metabolizm i szybkie przybieranie na wadze, ospałość, zaparcia, obrzęki i wypadanie włosów.

W leczeniu niedoczynności tarczycy obok terapii hormonalnej, niezwykle ważne jest postępowanie dietetyczne. Prawidłowo zbilansowana dieta powinna dostarczyć optymalnej ilości kalorii, które będą zapobiegały nadwadze i otyłości. Często w pierwszych miesiącach leczenia stosowane są diety o obniżonej kaloryczności, jeśli pacjent zmaga się z nadmiernymi kilogramami. Posiłki powinny być w regularnych odstępach czasu, by zapobiegać obniżeniu tempa przemiany materii.

W diecie osób z niedoczynnością tarczycy zaleca się planowanie dodatkowych porcji produktów bogatych w białko pełnowartościowe dostarczające wszystkich aminokwasów, takich jak chude mięsa, ryby i jaja. Z przetworów mlecznych zaleca się produkty jak najmniej przetworzone, można je także zastąpić „mlekiem” roślinnym. Odpowiedni udział białka w diecie zapobiega wypadaniu włosów u chorych na niedoczynność tarczycy.

W przypadku zaparć zwraca się szczególną uwagę na odpowiednią podaż błonnika pokarmowego oraz mlecznych produktów fermentowanych jak najmniej przetworzonych, które będą pozytywnie wpływały na mikroflorę jelit.

Jod, cynk, żelazo i selen to składniki mineralne, których w diecie osób z nadczynnością tarczycy zazwyczaj brakuje. Dlatego też w uzasadnionych przypadkach zalecana jest suplementacja. Jod znajduje się przede wszystkim w rybach (halibut i dorsz) i owocach morza. Dobrym źródłem żelaza w diecie jest m.in. chuda wołowina, żółtko jaja, orzechy, produkty pełnoziarniste. W selen natomiast bogate są jaja, ryby i owoce morza, grzyby, czosnek oraz orzechy brazylijskie. Cynk znajduje się serach żółtych, zarodkach, mięsie, żółtku, orzechach, pestkach dyni i produktach pełnoziarnistych.

Ważnym elementem diety są także tłuszcze, które powinny pochodzić przede wszystkim ze źródeł roślinnych – np. oleju rzepakowego, oliwy z oliwek, orzechów czy awokado. Niezbędne są także kwasy omega 3, których źródłem są tłuste ryby morskie. Omega 3 mają działanie przeciwzapalne, niezwykle ważne w przypadku autoimmunologicznego zapalenia tarczycy.

Wskazówki uniwersalne dla osób z chorobami tarczycy

Dietę w chorobach tarczycy należy każdorazowo dostosować do stanu chorego. W niektórych przypadkach zaleca się stosowanie diet eliminacyjnych (np. bezglutenowej czy bezmlecznej). Dieta powinna dostarczać optymalnej ilości kalorii, witamin, związków mineralnych oraz innych substancji o działaniu bioaktywnym (przeciwzapalnych, antyoksydacyjnych), które mogą wspierać leczenie.

1. Regularne spożywanie posiłków o odpowiedniej kaloryczności
2. Dieta oparta o produkty nieprzetworzone i świeże, które będą stanowiły dobre źródło witamin i związków mineralnych, a także antyoksydantów
3. Źródłem białka w diecie powinny być przede wszystkim chude mięsa, ryby, jaja; źródłem węglowodanów pełnoziarniste produkty zbożowe; a tłuszczu oleje roslinne
4. W diecie nie powinno brakować tłustych ryb morskich
5. Codziennie należy spożywać kilka porcji warzyw, owoców i produktów pełnoziarnistych
6. Unikać żywności wysokoprzetworzonej, słodyczy, fast foodów, słodkich napojów
7. Niezwykle ważne jest prawidłowe nawodnienie organizmu, szczególnie w przypadku zaparć.