Profilaktyczne działanie herbaty

Herbata jest najczęściej spożywanym napojem, oczywiście poza wodą. Od dawna dyskutowane jest jej znaczenie w prewencji chorób sercowo-naczyniowych. Chociaż są dowody na profilaktyczne działanie herbaty, to również są i takie, które tego nie potwierdzają. Szczególnie korzystne właściwości pod tym względem są przypisywane herbacie zielonej, jakkolwiek i czarna ma pozytywny wpływ.

Oba rodzaje herbaty różnią się zawartością antyoksydantów i kofeiny. Zielona jest przygotowywana z niesfermentowanych liści i zawiera dużo więcej polifenoli (katechiny) i mniej kofeiny. Czarna herbata jest w pełni sfermentowana, w związku z tym ma mniej polifenoli i kilkakrotnie więcej kofeiny. Duża zawartość antyoksydacyjnych polifenoli w zielonej herbacie ma stanowić o jej wyjątkowo korzystnych właściwościach.

Herbata zmniejsza ryzyko udaru mózgu

Związki pomiędzy spożyciem herbaty i chorobami sercowo-naczyniowymi są przedmiotem szerokich dyskusji, ze względu na niejednoznaczne rezultaty poszczególnych badań epidemiologicznych. Wiele czynników związanych ze stylem życia ludzi pijących herbatę i niepijących jej może zaburzać wyniki tych badań. Zostały one połączone w kilku opublikowanych metaanalizach (przegląd i analiza wyników różnych niezależnych badań dotyczących tego samego przedmiotu), które omówiono ostatnio w pracy L. Araba i współpracowników.

Duża różnorodność odpowiedzi w odniesieniu do wpływu picia herbaty na ryzyko epizodów wszystkich chorób sercowo-naczyniowych łącznie nie pozwoliła na ostateczny wniosek. Natomiast w przypadku samego udaru mózgu wynik był znamiennie korzystny. Związek pomiędzy spożyciem herbaty oraz występowaniem udaru mózgu i zgonami z tego powodu był zależny od ilości wypijanej herbaty –  większe spożycie wiąże się z mniejszym ryzykiem.

Dowód na korzystne działanie prewencyjne w odniesieniu do udaru był silniejszy dla zielonej herbaty niż dla czarnej. Trudno jednak porównać te efekty, albowiem populacje (poszczególne duże grupy osób, które badano) i ich wyjściowe ryzyko chorób sercowo-naczyniowych różniły się bardzo pomiędzy poszczególnymi badaniami oceniającymi wpływ dwóch rodzajów herbaty. Badania dotyczące zielonej herbaty obejmowały populacje azjatyckie z mniejszym ryzykiem tych chorób.

Herbata – rozsądny wybór

Bardzo głęboki przegląd wiedzy na temat powiązań pomiędzy piciem herbaty i chorobami sercowo-naczyniowymi przedstawili A. Deka i J.A. Vita. Autorzy doszli do wniosku, że badania epidemiologiczne i meta-analizy sugerują ochronne działanie herbaty przeciwko tym chorobom. Wśród mechanizmów, które mogą odpowiadać za ten efekt, wymieniają zmniejszenie ciśnienia tętniczego, korzystny wpływ na lipidy, glikemię i masę ciała, a ponadto działanie przeciwzapalne, przeciwkrzepliwe, antyproliferacyjne (hamuje podziały komórek) i poprawiające funkcję śródbłonka tętnic. Co się tyczy efektu przeciwutleniającego (ze względu na obecność polifenoli), to jest on widoczny w badaniach laboratoryjnych, jednak w badaniach u ludzi nie wydaje się mieć dużego znaczenia.

Według autorów opracowania nie ma jednoznacznej odpowiedzi, czy przedstawione korzyści można przełożyć na sprecyzowane zalecenia dla pacjentów z chorobami sercowo-naczyniowymi i szerzej – dla wszystkich. Brak jest bowiem randomizowanego badania klinicznego z herbatą (zaplanowanej porównawczej próby klinicznej obejmującej osoby pijące i niepijące).

Herbata jest nierozłączną częścią diety, niemożliwe i nieetyczne jest więc utworzenie grupy kontrolnej, która nie piłaby herbaty przez 3 do 5 lat. Dopiero w tym czasie wystąpiłaby bowiem odpowiednia do porównania liczba zdarzeń sercowo-naczyniowych.

Na zakończenie autorzy napisali: „Obecnie jest oczywiste, że herbata to popularny, ekonomiczny i bezpieczny napój, który codziennie przynosi zadowolenie milionom ludzi na całym świecie. Biorąc pod uwagę duże spożycie herbaty i potencjalnie jej zdrowotne efekty, uzasadnione są dalsze badania. Świeżo parzona zielona lub czarna herbata wydaje się rozsądnym wyborem, jako część stylu życia, i jako działanie na rzecz prewencji choroby serca”.